Zorua garbitzearen beharraz (Zach Bush eta nekazaritza birsortzailea)

Lehengo egunean, euskarako eskolako solasaldian atera da gaia. Atheltic-ek eragindako gabarraldiaren ondoren itzel zikin utzi omen genuen Bilboko zati handi bat. Plastikoak nonahi lurrean, landetan eta ibaian.

Eta irudi horiek, antza, smartphone-en bidez hara-hona bero ibili dira, eta horrek min.

Ze zikinak garen! Min.

"Zelan "gure garbiketa zerbitzuek" ez dabe, ba, "garbitu" (itxura garbitu, itxurakeria. Bistatik kendu arren, bardin gara zaskeltoak, dana lurrera botaz, eta BFA bera, horrelako "ekimen handiak" sustatuz.)"

Baina hori ez dugu ikusi gura.

Atheltic-zaleak eta erregezaleak?

Ez-errealzaleak?

Hemen gure kulturaren irudi posible bat, FCC-ren webgunetik hartua (bide batez,ba al dago idatziren bat, garbiketako lobby-zaleen usteleria eta zikinkeriari buruz? Flipatuta ikusten dut egunero zelako indarra daukaten, Mundakalako herri txiki baten hainbeste langile errobotizatu dabiltza han, kaleetan puzgailu automotiko horiekaz orbel-hostoak handik hara mugitzen, kea, zarata. Ekonomia itzela mugitzen du, gure zazkel izate honek, hau mundu sorosa!)

Bai, Bilboko Aste Nagusian baietz, orduan oso eraginkorrak ei direla "garbiketa zerbitzuak" eguna argitu orduko txosnak itxiarazi, azken parranderoak bota, eta goizeko ibiltariak hasiko direnako, dena txukun-txukun -eta kirats gure-gure horretan, agh!- ze garbiak garen, to!

Eta zelako dirutza horretan be? FCC (Fomento, Comsturcciones y Contratas).

**********

Kontua, dana dala, askoz sakonagoa da, eta larriagoa. 

Oso ondo dago kaleko plastikoen hori, itzel bisuala dalako. 

Ikusi egiten dugu, eta zer pentsa ematen digu. Erakusten digu, "aizank, zerbait oker dabil gure baitan, kanpoa horrela uzten badugu!".

Ikusten ez dena, baina, are sakonagoa da. 

Gizarte eraldatze zabal baten bidez, lur-zoruen nekazal trataera eraldatuko bagenu, ziur nago beste hori ere eraldatuko litzatekeela. 

Jar dezagun hor lehentasuna, lur-zoruan, ikusten ez den horretan dugu arazo potoloa.

Ze, horretan bai, ikusi barik ere, zaskel galantak gara (eta inozoak, kokoloteak). Geure lurra, lurrama, sistemikoki, nekazal jardunean zorua etengabe kutsatzen, zikintzen ari garelako. Azken mende erdian gorakada nabarmenena. 

Eta horri lotuta, lurretik jatekoa ematen izan diguten baserrietako ekonomiak muturreraino estutu, prekarizatu, ia itto ditugu. 

Aizue, etxean egunero jaten dogunetik, % zenbat dugu Bizkaian sortua? % 1a egingo ote dugu? Eta ze kalitatekoa? Edo argiago, ze kaltekoa? 

Harrotasunak, sobera egiten digu ihes txepelkeriatan eta txapelkeriatan. Baina benetako gai handietan, zer gara? Zertan gabiltza?

Asko-arin-merke, gose glotoi horretan, kutsatu egiten dugu sistematikoki lur-azala, zorua.

Eta orduan, lurrak arnastu ezin. Enphysema.

**********

Atzo goizean, argia ikusteko eta zulotik ateratzeko (sinatutako kontratuz) dekogun ordu-erditxoan (atsedenaldia) kanpora. Irakurgaia eraman genuen, eguzkibegitan jarri eta gogotsu, iturri onetik hartua irakurtzeari ekin. 

Eta, ze ederra, hor bai argia! Zach Bush: "Awakening a new story".

"Farmer´s Footprint", Zach eta lagunen mugimenduaren zioa, itzela, munduko bazterretako nekazarien bidea eraldatzen: produktu kimikoen bidez lurra lantzetik produktu biologikoen bidezko kudeaketara jauzi egiten laguntzen diete.

Paradigma aldatzera gonbidatzen gaitu Zach-ek, klima aldaketa delakoari buruz. dio berak:

C02 ez da gure arazoa. Bizitzaren iturria dugu. Batzuek uste dute C02 gehiegi sortzen dugula erregai fosilekin-eta, baina atmosferako CO2 hori planetako bizitzarako etorkizuneko bateria dugu.

Orduan, zein dugu arazoa?

Medikuntzan, gorputzean guztiz onartua gertatzen zaiguna, emphysema, hori gertatzen ari zaigu. Gure planetaren biriken azala, lur zolua, hori dago hilik. Hil egin dugu azken hamarkadetako kutsagarri kikikoak bota eta bota lurrean, nekazaritzarako-eta. Gizakiok eragindako CO2a ur tanto ttikia dugu Lurreko bizi-zikoloaren ekoizpenaren aldean.

Kolapso biologikoa da gurea.

Lurrak ezin zurgatu CO2rik. Eta lurra modu sinple baten berroneratu daiteke.

Nekazaritza birsortzailea esaten ei dotsie. 

(Geuk behar dogunaren parekoa, BFAn, 

ahalduntze birsortzailea. 

Jarraitu irakurtzen, ingelesez, hemen: Climate – Awakening a new story (Zach Bush).

Zentratu gaitezen.

Zer ari gara Ekonomia Sustatzeko Sailean honelakoetan (barriro datoz, barriro dakarguz, oin maiatzean, FoodForFuture, ai ama, ai lurrama!) hainbeste baliabide ematen? Hori guztia aldatu dezagun. EzEgiteko bat gehiago. Estuegi gablitzala ESSn, lan karga handiegia eta osasun kalte? Utzi holakoetan sartzeari.

Matraka emoten datozela? Entzun begirunez, azaldu beste bide baten gabiltzala, eta jaramonik bez. 

Zein da hemen agintzen duena? Ze lobby ete dabil honen atzean? Eta gu BFA, makurtzen, barriz be?

Ez al dago beste biderik? Zer antolatuko genuke, honelako erabakiak modu argiagoan hartuko bagenitu?

Hasi gaitezen funtzerritar talde bat, eta eratu dezagun elikadura gaia Bizkaian berbideratu eta ekonomia berroneratzen lagunduko duen beste zerbait, eta beste modu baten.

Zentrartu gaitezen. Birsrotu gaitezen geu ere. 

Gu geurera, funtsezkoetara eta lehengoetara, 

BFA birsortzen,

BFA dliuitu arte, 

aurrera!

ge

Stefano Mancuso, italieraz. Landareengandik ikasten, italiera ikasten

Batzuetan despistatzen gara.

Arretak alde egiten digu, 

hainbeste zabor inguruan,

 eta horrek sortutako amorruari segika, 

zulo baltzetara joaku energia lar.

Baltza hor dago,bai, 

eta jabetu eta arreta eman behar diogu, 

baltza dela esan eta 

aterabideak proposatu.

Eta, sarriago, 

baiezkoetan eman behar dogu gurea, 

argi bila. 

Zer ikasi? 

Zer egin? 

(ia ezer ez, esaterako, 

askotan aukera bikaina: 

atsedena, arnastea, isilik egotea,

 toketan danean).

Garu ekintsu gatoz. 

Hemen zuloan hiru egiteko 

interesgarri 

proposatuko dizkizugu:

1. Hizkuntzak ikasi. Hemen italierazko bideo batzuk, horietatik tiraka,iturri interesgarriak aurkituko dozuz. Atzo, Daniel Lumera xerka, hau aurkitu genuen, Sperare insienne/Alkarregazko esperantza, esaterako: Sperare insieme, incontro con Daniel Lumera (youtube.com), .Elkarrizketak oso lagungarri zaizkigu hizkuntzak ikasteko.

2. Stefano Mancuso-ren lanean murgildu. Landareen eta arbolen mundua maite duen jakinzalea. Oso ekarpen interesgarriak egiten dizkigu gizakiok, zer ikasi dezakegun landareengandik, esaterako antolaketa arloan. Gizakiak taldeetan, hierarkia gutxiagotu eta sare errazago, gozagarriago eta eraginkorragoen bitartez, zelan antolatu, zelan elkarlanean ibili.

3. Inguruan dauzkagun politikariei eta tartekoei

eman diezaiegun kontu hauen barri. 

Baten batengan eragin sakon bat izango du, noiz?

Bota piñue!

Ze polita izango dan, Bizkaian 

txipa aldatuko dogunean ;-)!

Argi dago, Ekonomia Sustatzeko Sailak be

zeregin handia dauka alor honetan.

Noiz ekingo diogu?

Nola?

Hemen behean Mancuso-k parte hartzen duen italierazko bideo-sorta oparo bat. 

Gozatu ikasbidea, 

gozatu ikas-bidaia!

 

  

ge

Gure bozka

 Atzo EAEko hauteskunde eguna.

Azken asteotan, Esapiniako Erregearen gizonen futboleko Kopak BFAn eragin digun astindua dela-eta, bor-borka geneuzkan hainbat sentipen eta burutaziok bozka egin dute, eta gaur erregistro bidez bideratu dizkiogu Elixabete Etxabnobe Landajuela, BFAko ahaldun nagusiari.

• Hemen 16 orriskako gutun irekia.
• Hemen argazki batzuk, eranskin gisa.
• Hau erregistrorako sar-papera.
  
  
  

Eraldatzen ari gara. Gaur ere aurrera bizkaitar eta mundutarrak!

Nola bideratuko dogu etorkizuneko jarduna BFAn?

ge

 

Ekimen handiak? Ez, eskerrik asko! Musika masak manipulatzeko, Bad Bunny, Joe Biden etab.

Nicolás Morás-ek ikerketa polita egin du, eta gai garrantzitsu ez-ohiko bati heldu dio, bikain!

Kontua ez baita soilik polito egitea. Zertan jardun eta zertan ez-jardun erabakitzea da gakoa.

Bideo honetan, politikariak hain maite duten burujatetzari buruzko hainbat gako damazkigute Nikolazaleek. Kasu honetan azaltzen digute boteredun askok musika nola erabiltzen dituzten masak bideratzeko. Mila esker!

Ezagun da gaia lehendik ere, eta aipatzekoa "The Music Industry Exposed", Fahran Khanek sinatua, hemen behan aztergai:

Gaurko BFAko euskara taldearen jardunean (ohiko moduan, zuloko asteko ikasgune biziena) oso elkarrizketa bizia, beroa eta garrantzitsua izan dugu, tele-lana aitzakia, betikoari heldu diogu. Gure sistemaren absurdoari, hutsalkeria-kaltekeriari eta abarrei.

Kontatzen dizkiguten eta jende askorengan errotzen dituzten ideia okerrak agertu dira (jendea alperra, larru lodikoa, homo hominis lupus,..). Eta horri erantzunez, argi agertu zaigu: politikari gehienek propagandan eta burujatetzen ematen dutela haien onena.

Horien adibide behinenetakoa dugu azken urteotan BilbaoBizkaia honetan ("komunikazio" adituek asmatu zuten, "marka bat behar dugu, hemendik aurrera, BilbaoBizkaia!") matraka-matraka saldu nahi diguten txepelkeria: "ekitaldi handiak -grandes eventos-behar ditugu! Horrek emango digu jaten! Horrek piztuko gure eronomia (uuups! ekonomia)! BBK Life, Rugby txapelketa Finala, Le Tour,... etab". Horren eskutik estu, sartu nahi diguten beste ipuin pito oker hori: "turismoa, ekonomia/eronomia pizgarri-oinarri, eta gure gobernu jakintsuak hori sustatzen, herria salbatzen!" Eeee? Beste idatzi baten helduko diogu burujate saio horri.

(Izatez, hamaikagarren burujate saio iraungikor horrek ekarri duen konturik ederrenetakoa, erantzun kanta hau izan dugu, "Piztu Bilbo, itzali MTV"):

       

Argiago ikusten dugu gero-ta, sistema bera dago oso gaixorik, eta guri orain dagokiguna, sistema eraldatzeari ekitea.

ge

Zulotik sistemak eraldatzen. (Online Ikastaroak).

Zuloan gauzela, pantailari begira, aukera asko dauzkagu. Marca ++ begiratu dezakegu begi kontzientez eta eraldatzailez, zaborretatik kemena eta ekin sromentsuak loratzen dira eta sarri.

On-line ikastaroak ere eskura ditugu. Azken aldian sistemen eraldaketari buruzko batean (Ashoka Foundation-ek eratua) izena eman dugu. Interesgarria da oso gaia. 

Hemen behar duguna, BFAn, horixe, sistema eraldatzea. Eta horretan ere ikasi dezakegu. 

Ze beste ikastaro (online) azpimarratuko eta aholkatuko zeniguke, zuloan sartuta gaudenerako?

Argi dugu, bestalde, desdigitalizazioari ekin behar diogu, eta goitik behera, AEBetako eta nazioarteko lobby-en presiopean zainetaraino sartu dizkiguten pantailotatik alde egin gehiago, eta benetako sistema eraldaketak jauzi eder egingo duela aurrera, zulokide ditugun lagunen arteko elkarrizketa zuzen, ausart eta sormentsuei ekingo diegunean.

Eta askoz hobeto pasatuko dugu ;-)1

ge

Etorkizun begetala? Hiererkiatik sare bizi autoeratuetara. Landareengandik eta historiatik ikasten. Eraldatzen.

Stefano Mancuso entzun genuen 2017an Radio 3-eko "El bosque habitado"-n. Polito eragin zigun. Gero Bilbon be ibili da urteotan. Funts publikoen bidez oso diruz lagundutakoa da Mancuso han eta hemen, unibertsitatean eta hainbat ekitaldi publikotan. Goiko elkarrizketan, (-52:02 tik - 35:09 tartera, minutajea negatiboetan, saioaren hasieran) "El futuro es vegetal" liburuko "Democracias verdes" ataleko azalpen luzetxoa daukagu.

Ekonomia sustatzeko pentsamoduak barrizteko bide itzel ederrak zabaltzen dizkigu lagunak.

Hemen beste elkarrizketa bat, Stefano Mancuso Radio 3-en, 2019an. "El increible viaje de las plantas" liburua aurkezten.

Landareen bizitza eta elkarren arteko harremanak oso ondo ikertuak ditu. Oso interesgarria bere ildoa eta ideiak. Bideo honetan luze hitz egiten du horretaz, eta ganera italieraz ere! (Eta itzulita).

Funtzionariotzari, antolamendu hierarkikoari eta burokraziari buruzko ideiak ere oso argi ematen ditu, (57:10 minutua eta 1:20:00 artean, gutxi gora behera), anekdota ugari emanda.

 

Nola antolatu gizartea? Zer ikasi dezakegu landareei begira?

"Antolamendu hierarkikoak azkarrizko arazoak ematen dizkigu. Burokraziaren gaitz gehiegizkoa. Informazioa mailaz maila  ibiltzera behartzen dugunez, erroreak gehitzen dira eta denbora asko galtzen dugu. Neure inkonpetentziaren mailara arte igoko dot hierarkian gora, beraz, bakoitza bere inkopetentzia maila gorenean gara, eta edozein kargutan dagoena, hor inkonpetentzagatik gaude(Peters-en paradoxa); gaiztakeriaren hutsalkeria"

Aipatzen dituen iturriak ere oso interesgarriak, besteak beste Hannah Arendt eta "Gaiztakeriaren hutsalkeria/ La banalidad del mal" liburua:

Stanley Milgram eta bere esperimentu ospetsuak, (dokumental honetan laburtuak): 

Zelan egingo dugu egitura hierarkiko kalteko hau erabat eraldatu eta, landareen antzera, bizitzaren antzera bizitzeko, gure taldeak, enpresak, gizartea, administrazioa eta abarrak, bizi antolatzeko?

ge

Funtzionarioak eta funtzerritarrak (2)

(Independentean ematen hasi dira Funtzionarioak eta funtzerritarrak, 3 zatitan emotekoa. Hango elkarrizketak beste idatzi hau piztu dit, f&f 2).

TabuGaia dugu hau, ez ala?

Kontu erraldoi eta konplexua.

Hemengo funtzionariotzak diru mordoa zurgatzen du.

Eta, bestalde, nork bere bizitzan, nork bere kontzientziaz eta irizpidez, diru horiek berbideratzen ditu: mikroekonomia, diru-motore.

Horregatik funtzionario dabilenarentzat, galdera handia zera da: “hi Funtzerri, zertan emango donk metatutako dirutza?”

EHE/EAE/Naf-eko diru gehiegikeria eta puzkeriak (eta horri lotutako lur-ur-itsaso eremuaren suntsitze progresiboa), gure estatu egituretatik eratorriak ditugu.

Nondik diru soberako hori? Inon dan jende-modu argiena (kar, ortozik ibiltzen be ahaztu jaku-ta 😉 garelako?

Ez, beste estatu eta herrien baliabide eskaskeriaren, indarkeriaren eta gerren lepotik, nabarmenago.

Oinarri sakonean indarkeria (gerra, erahilketa, mehatxua, beldurra, xantaia,…) dago.

********

Ai, funtzionariook argi hitz egingo bagenu gehiago, kasu askotan!

Ustelkeria egozten zaie politikariei. Uste dut funtzionario gabiltzanak ere gure ardura badugula horretan, ala?

Izatez, haiek baino askoz ardura handiagoa dugula argi daukat. Askoz gehiago garelako hutsagatik?

Eta administrazioaren dantza ustelean sartzen garen herritarrok (hainbeste) be, ardura zatiren bat ere izango dogu, tarteka, gutxiago-gehiago, ala?

Esan dogu, kontu konplexua da.

Eta hau dana eraldatzeko abentura, zirraragarria!

***********

Funtzionarioen ardurari buruz. Nork bideratzen du “ustelaren” ustelkeria, ilegalki eta isilean, (jabetu barik, gehienetan) bere burua kateatuz eta gaixotuz?

Animatu gaitezen funtzionario lanetan gabiltzanak funtzerritar jokatzen eta, barrutik, egitura eta ohitura ustelok desagerrarazten.

Estatu egitura zentralizatu eta biolentoaren ordez, elkar elikatzeko bizi-sare oparora itzultzeko, gure izatera itzultzeko.

Bihur gaitezen baso,
izan gaitezen itsaso,
zurekin bat, antzinako arbaso.

Antzinakoa, aitzin!

Arrunt eraldatzaile joka dezakegu. Desobediente, sortzaile eta autoeraketaren alde egiten, lankide eta herritarrekiko sareen bitartez.

Testuinguru horretan, funtzionario dabilen jendeak funtzionaritzari eta eguneroko politika errealari buruzko pentsamendu, elkarrizketa eta adierazpen publiko kritikoetara iraultzea oso lagungarria izango da.

Hainbeste funtzionarioren depresioak, buruko gaixoak eta gainbeherako itzaltzeak saihesteko modu bat ere bada.

Oxala, ontsa hala!

(Ohar bat, 3 zatitan askatzekoa dugun idatzi luze hau, “Funtzionarioak eta funtzerritarrak”, Funtziona blogera ekarri genuen, 2023ko azaroan, Xabier Irastorza Garmendiari Mastodon-en sektore publikoko grebaren atarian irakurri genion idatzi batek eraginda: https://mastodon.eus/deck/@Xabirastorza/111569572270453142).

ge